2022 12 08 houtDe afgelopen week is voor de medewerkers van De Nieuwe Akker de winterstop ingegaan. Dus voorlopig geen werkploegjes meer op de maandag-, dinsdag- en woensdagochtend. Dat is nu dus een heel andere werkdynamiek. Het is ook wel fijn dat ik nu even niet veel hoef te doen. In de zomer heb ik eigenlijk geen tijd voor vakantie. Ik ging wel 5 dagen weg, maar dat is tussen de drukke bedrijven door. Dus ik moet het van de winter hebben om mijn rust te pakken. Ook heb ik nu meer de tijd om bij te lezen over de ontwikkelingen in mijn netwerk en sector. En om daar ook rond te kijken. Zo kwam ik via een nieuwsbrief van de biologische landbouwschool de Warmonderhof terecht bij de in 2021 opgerichte Moestuinschool in Amsterdam. Daar hebben ze voor hun studenten lees en kijktips en verwijzen ze naar een BBC serie uit de jaren 80 over de Britse landgoedmoestuinen. Prachtig om te zien, hoe in de Victoriaanse en latere tijd voor (en door) de rijken, kosten nog moeite werden gespaard om zelf allerlei groenten en fruit te telen. Want hoe teel je dan meloenen, ananas of perziken? Men maakte gebruik van kassen en de tuinen waren door omringende muren beschut. Tegen de door de zon beschenen muren teelde ze dan bijvoorbeeld perziken. Maar dat was dan soms niet genoeg. In die muren werden soms complete kachelsystemen gebouwd. Alles om maar de gewenste groente en fruit te kunnen telen. En er werd met een geweer langs fruit geschoten om van ongedierte af te komen! Door de drukgolf lieten de insecten los. Ik zal in een bijlage de links van de serie geven.

Net zoals in de Victoriaanse landgoedmoestuinen verbouwen wij schorseneren. Het zijn lange donkerbruine wortels. Ook wel arme lui's asperge of keukenmeiden verdriet genoemd. In de schil zit latex, wat hardnekkige rubberkleurige vlekken op de handen kan geven. Als de keukenmeiden op vrijdag schorseneren klaar moesten maken, konden ze in het weekend niet uit. Vandaar het verdriet. Om vlekken te voorkomen kan je met handschoenen aan werken of eerst koken en dan pas schillen. Deze lange zwarte wortel haal je niet zomaar uit de grond. Er zijn 4 rijen. We beginnen met de linker - en buitenste rij! Anders wordt het een zooitje. Je graaft aan de linkerkant, vlak naast de buitenste de rij een gleuf van ongeveer 40 cm diep. De grond die er uit komt dan aan de linkerkant van de gleuf leggen! Dan aan de andere kant van de rij, de spitvork vlak naast de schorseneer, loodrecht in de grond duwen en dan de wortel voorzichtig los maken en uit de grond trekken. Sommigen hebben vertakkingen. Ze zijn het best minstens een vinger dik, anders hou je weinig over na het schillen.

Vanwege de nachtvorst ligt er vliesdoek over sommige groente. Als je die wilt oogsten even het doek eraf halen en daarna weer terugleggen.


Te oogsten

Schorseneer: Ze staan helemaal rechts op de tuin. In de richting van de pastinaak en winterwortel. Er zijn 4 rijen. We beginnen met de linker - en buitenste rij! Anders wordt het een zooitje. Je graaft aan de linkerkant, vlak naast de buitenste de rij een gleuf van ongeveer 40 cm diep. De grond die er uit komt dan aan de linkerkant van de gleuf leggen! Dan aan de andere kant van de rij, de spitvork vlak naast de schorseneer, loodrecht in de grond duwen en dan de wortel voorzichtig los maken en uit de grond trekken. Sommigen hebben vertakkingen. Ze zijn het best minstens een vinger dik, anders hou je weinig over na het schillen. Ongeveer 200 gram per volwassene.

Aardpeer(knolletje): Staat vlak bij het afdakje/schommel. Daar vandaan naar links richting composthoop lopen. Zie bordje. Ze zijn vanwege de droge zomer vrij klein. Oogsten; vooraan beginnen. Met de greep een hap grond uitnemen en die een stukje naar achteren, waar al gegraven is, omgooien. Zodat je geen grond gooit op waar nog geoogst moet worden. Graag ook de gehele breedte afzoeken. Ongeveer 200 gram per volwassene.

Boerenkool: Staat iets rechts op de tuin. Onderste mooie bladeren plukken. Dan groeien de kleinere nog wat groter, Ongeveer 400 gram per volwassene.

Palmkool: Staat iets rechts op de tuin. Onderste mooie bladeren plukken. Dan groeien de kleinere nog wat groter, Ongeveer 400 gram per volwassene.

Prei: Staat op het linker gedeelte. Vooraan beginnen. Oogsten door met de spitvork de prei eerst los te steken. Dan onderaan vastpakken en uit de grond te trekken. Het mooie groen is ook prima om te eten! Ongeveer 200 gram per volwassene.

Pastinaak: Staat rechts op de tuin. Meest rechtse paadje inlopen. Zie bordjes. Oogsten door met een spitvork los te steken. Ongeveer 300 gram per volwassene.

Winterpostelein; Staat in de kleine tunnelkas. Bladgroente waar je goed een salade van kan maken. Je eet zowel de stengeltjes als het blad. Je oogst het door de steeltjes af te snijden, ongeveer 3 cm boven de grond. Snijden dus en niet trekken s.v.p. Dan kan er weer nieuwe postelein groeien! Graag aanéénsluitend snijden. (Dus niet hier en daar een plukje. Maar daar waar al gesneden is) Ongeveer 150 gram per volwassene. Je mag veel meer! Tot 500 gram is geen probleem.

Wortel: Staat op het rechter gedeelte van de tuin. Zie bordjes. Met de spitvork naast de wortels in de grondsteken en de wortels iets los steken. Wortel onderaan bij t loof pakken en uit de grond trekken. Ongeveer 250 gram per volwassene.

Knolselderij: Ligt in de pipowagen. Richthoeveelheid: 1 per volwassene.

Snijbiet: Staat links vooraan. Snijbiet oogst je zoals de naam al zegt; door te snijden. Je pakt met de ene hand een bosje blad en met de andere snijd je het blad onderaan af. Graag alle bladeren per plant snijden Niet te laag! Een paar cm. boven de grond. Er moeten nog groeipunten blijven, zodat weer nieuw blad kan groeien. Dan kunnen we nog weer een keer oogsten! Richthoeveelheid: Ongeveer 300 gram/volwassene.

Snijselderij: Staat op linkergedeelte. Achter de snijbiet. Zie bordje. Oogsten door te snijden. Een bosje per volwassene.

Krulpeterselie: Staat op linkergedeelte. Achter de snijselderij. Zie bordje. Oogsten door te snijden. Een bosje per volwassene.



Voor de liefhebber:

Groenlof: Staat helemaal rechts op de tuin. Vooraan. Is een bladgroente in de vorm van een grote langwerpige krop. De smaak ligt tussen die van witlof en andijvie in. En is ook wat bitter. Oogsten door laag bij de grond onderdoor te snijden. Oogsten naar behoefte. 1 krop is al vrij veel! Zolang de voorraad strekt.

Rucola: Staat op het linker gedeelte. Meter of 40 paadje links naast de Nieuw Zeelandse spinazie inlopen. Oogsten door te snijden Een bosje per volwassene. Zolang de voorraad strekt.


Jan-Jaap Scholten