De winter is in aantocht. De tuin komt in rust. De dagen worden korter en kouder. Een teeltseizoen wordt afgesloten. Ik heb en zoek mijn werk meer binnen. En keer ook letterlijk meer naar binnen. Tijd voor beschouwing en reflectie. Waar ben ik? Hoe ben ik hier gekomen. Wat ging goed en wat niet? Waar kan ik van leren? En waar wil ik naar toe. Hoe kom ik daar? Wij telen groenten voor de leden van de Nieuwe Akker. Wij, dat zijn ik, de vrijwillige medewerkers en ook veel leden. Leden helpen mee met tussen de uien wieden, tussen de phacelia(de bijenplanten) wieden en met andere incidentele klussen. We doen dit dus samen. En jij bent diegene die de groente oogst en op moet eten. Daarom is het ook logisch om jou te betrekken in het maken van het teeltplan. Wat gaan we volgend jaar telen? Ik teel zo’n 50 verschillende teelten. Ik wil veel uitproberen, maar bedenk dat als je een bepaalde nieuwe groente wenst er een andere af kan vallen. Dus een weloverwogen keuze is belangrijk. Over de hoeveelheid van een bepaalde groente heb ik wel een aardig idee. Wat snel opgaat telen we meer en andersom. Dus mijn vraag is; welke huidige groente hoef je niet? En welke nieuwe groente zou je graag op de Nieuwe Akker zien? Denk hier vast over na! Dan ga ik vast een handige onderzoeksmethode opzoeken die makkelijk te verwerken is. Een aantal mensen wil graag dat ik Edamame teel. Dat is de sojaboon die je dan in een jong stadium al oogst. Ik had dit seizoen een proefje lopen en de reacties waren zo enthousiast dat ik volgend jaar één hele rij van 60 meter ga proberen te telen. Hier laat ik trouwens geen andere teelt voor vallen!

Sommige groenten kunnen tegen flinke vorst. Andere kunnen lichte vorst verdragen. Maar sommigen absoluut niet. Bijvoorbeeld Snijbiet en de Nieuw Zeelandse spinazie. Ik kan deze groenten wel afdekken met een vliesdoek, maar dat houdt maar 1 of 2 graden vorst tegen. Nu met de komende nachten vorst, denk ik dat het daarna wel gebeurt is. De knolselderij kan ook niet tegen vorst. Die heb ik van het land gehaald. Net zo als een groot gedeelte van de winterwortel. De naam is een beetje misleidend. Want de winterwortel kan niet beter tegen de winter als de zomerwortel. Als de vorst in de bodem kan komen, vriest deze wortel kapot.

Aangezien het flink kan gaan vriezen, hebben we een groot gedeelte uit de grond gehaald. Ik heb samen met een paar kisten knolselderij, 2 kisten wortel in de grote kas gezet. Goed ingepakt in dekens en onder een blauw afdekzeil. Wanneer je er wat uitpakt daarna de kisten weer goed inpakken! Want als de vorst erin komt is het gebeurt. Het grootste gedeelte van de winterwortels die we uit de grond hebben gehaald, mocht ik opslaan in de kelder van inkoopcoöperatie “De Oorsprong” in Schalkhaar. Deze coöperatie koopt op bestelling van hun klanten biologische producten bij lokale producenten. En wat niet lokaal is te verkrijgen, bestellen ze bij de biologische groothandel. Nieuwsgierig? Kijk op https://www.nieuweoorsprong.nl/streekproducten/ .

In verband met de vorst heb ik de handpomp afgekoppeld. Zodat het niet kapot vriest. De winterpostelein in de kleine kas vriest niet zo snel kapot, maar raakt wel een soort van bevroren. Je kan hem dan beter niet oogsten, omdat het na ontdooien snot wordt. Je moet dus wachten totdat het in de kas weer dooi wordt en de winterpostelein weer ontdooit is. Na een koude nacht is het meestal helder en schijnt s’ochtends de zon. Na een paar uurtjes zon is de postelein wel weer ontdooit en kan je hem oogsten.

Niet alle teelten gaan zoals je wilt. De schorseneren begonnen goed, maar gingen later bijna allemaal in de bloei. Schieten dus. Ik heb een paar keer de lange bloemstengels er uit gebroken, om het proces af te remmen. Ik heb nu eerst even getest of de wortels van deze schorseneren te eten zijn. Dat zijn ze gelukkig. Sommige wortels zijn heel dik en gedeeltelijk hol. Die holle stukken heb ik niet gebruikt. Verder smaakte het prima. Beetje roomboter, peper en zout. Mmmm.

Te oogsten

Schorseneer: Ze staan vlak bij de handpomp, iets je naar rechts en dan 15 meter naar achteren. Zie ook de bordjes. Er zijn 4 rijen. We beginnen met de linker - en buitenste rij! Anders wordt het een zooitje. Je graaft aan de linkerkant, vlak naast de buitenste de rij een gleuf van ongeveer 40 cm diep. De grond die er uit komt dan aan de linkerkant van de gleuf leggen! Dan aan de andere kant van de rij, de spitvork vlak naast de schorseneer, loodrecht in de grond duwen en dan de wortel voorzichtig los maken en uit de grond trekken. Sommigen hebben vertakkingen. Ze zijn het best minstens een vinger dik, anders hou je weinig over na het schillen. Ongeveer 250 gram per volwassene.

Aardpeer(knolletje): Staat vlak bij het afdakje/schommel. Daar vandaan naar links richting composthoop lopen. Zie bordje. Oogsten; vooraan beginnen. Met de greep een hap grond uitnemen en die een stukje naar achteren, waar al gegraven is, omgooien. Zodat je geen grond gooit op waar nog geoogst moet worden. Graag ook de gehele breedte afzoeken. Ongeveer 200 gram per volwassene.

Palmkool en/of boerenkool: Staat op rechter gedeelte van de tuin. Rechts naast de broccoli. Deze koolsoort is op verschillende manieren te oogsten. Bij de goede manier kun je gedurende het hele najaar blad oogsten. Hierbij moet je wel opletten dat je van onder naar boven oogst; je oogst het oudste blad dus als eerst. En je laat het jonge blad nog zitten. Dat kan dan nog groter groeien! Het hart van de plant laat je sowieso altijd intact! Dus je gaat indien nodig meerdere planten langs om de grootste en onderste mooie bladeren te oogsten. De grote bladeren kan je knippen, snijden of afbreken. Ongeveer 400 gram per volwassene.

Winterpostelein; Staat in de kleine tunnelkas. Niet in bevroren toestand oogsten! (Zie oogstbericht nr 48) Bladgroente waar je goed een salade van kan maken. Je eet zowel de stengeltjes als het blad. Je oogst het door de steeltjes af te snijden, ongeveer 2 cm boven de grond. Snijden dus en niet trekken s.v.p. Dan kan er weer nieuwe postelein groeien! Graag aanéénsluitend snijden. (Dus niet hier en daar een plukje. Maar daar waar al gesneden is) Ongeveer 150 gram per volwassene.

Prei: Staat helemaal rechts op het land. Vooraan beginnen. Oogsten door met de spitvork de prei eerst diep los te steken. Dan onderaan vastpakken en uit de grond te trekken. Het mooie groen is ook prima om te eten! Ongeveer 200 gram per volwassene.

Knolselderij: Liggen in de grote kas onder het blauwe afdekzeil. Graag weer goed inpakken en afdekken tegen de vorst! Richthoeveelheid: 1 per volwassene.

Pastinaak. Staat links op de tuin. 20 meter naar achteren. Achter het lage (erwten) gaas. Los steken met een spitvork en daarna onderaan vastpakken en uit de grond trekken. Ongeveer 300 gr per volwassene.

Winterwortels: Liggen in de grote kas onder het blauwe afdekzeil. Graag weer goed inpakken en afdekken tegen de vorst! Ongeveer 250 gram per volwassene.

Zolang de voorraad strekt

Sommige groenten zijn bijna op of misschien kapot gevroren

Nieuwe Zeelandse spinazie: Staat op rechter gedeelte van de tuin, zie bordje vooraan. Is geen echte spinazie maar is qua smaak en gebruik ongeveer gelijk aan echte spinazie. Van Nieuw-Zeelandse spinazie oogst je nu de volgroeide bladeren. Ongeveer 350 gram per volwassene.

Snijbiet: Staat helemaal rechts, vooraan. Snijbiet oogst je zoals de naam al zegt; door te snijden. Je pakt met de ene hand een bosje blad en met de andere snijd je het blad onderaan af. Graag alle bladeren per plant snijden Niet te laag! Een paar cm. boven de grond. Richthoeveelheid: Ongeveer 300 gram/volwassene.

Krulpeterselie: Staat helemaal rechts op de tuin. Paadje inlopen. Zie bordje. Oogsten door te snijden. Een bosje per volwassene. Je mag 10 bosjes meer oogsten om in te vriezen of te drogen.

Snijselderij: Staat helemaal rechts op de tuin. Paadje inlopen. Zie bordje. Oogsten door te snijden. Een bosje per volwassene. Je mag 10 bosjes meer oogsten om in te vriezen of te drogen.

Groenlof: Staat vlak bij de handpomp, rechts naast de venkel. De smaak ligt ergens tussen die van witlof en andijvie in; een bittertje. Lekker om stamppot of een salade van te maken. Oogsten door met een mes de "krop" onder door te snijden.

Broccoli: Staat op rechter gedeelte. In de oksels groeien nieuwe broccolietjes. Mini-broccoli (“Bimi”). 200 gram/volwassene.

Groenselderij: Staat helemaal rechts op de tuin, achter de peterselie, zie bordje. Is het zusje van de bleekselderij. Het is wat sterker van smaak. Oogsten door dikke stelen af te breken. Paar stengels per volwassene.

Rucola: Staat op rechter gedeelte. Pad rechts naast de broccoli in lopen en dan halverwege naar links. Oogsten door blad te plukken of snijden. Een bosje per volwassene.


Jan-Jaap Scholten